اکنون او که در تبعیدی خودخواسته در انگلیس به سر می‌برد، اعلام کرده که قصد بازگشت به کشور و تشکیل حزب و شرکت در انتخابات را دارد. گفت‌وگوی اشپیگل را با اومی‌خوانید.
- بسیاری از پاکستانی‌ها از ناکارآمدی و بی‌کفایتی دولت زرداری در جریان سیل اخیر انتقاد دارند و سردرگم باقی مانده‌اند. شما کودتایی دیگر و قریب الوقوع را در پاکستان پیش‌بینی می‌کنید؟
وقتی کشور در آشفتگی قرار دارد همه نگاه‌ها به سوی ارتش است. ولی من عقیده دارم که زمان کودتاهای نظامی در پاکستان به پایان رسیده است. پیشرفت‌های سیاسی پاکستان نشان داده است که دادگاه عالی دیگر به قدرت رسیدن دولت‌های نظامی را به رسمیت نخواهد شناخت.
- کارایی آصف علی زردرای، جانشین شما به‌عنوان رئیس‌جمهوری پاکستان و یوسف رضا گیلانی، نخست‌وزیر را چطور ارزیابی می‌کنید؟
من نمی‌خواهم نظری درباره دولت فعلی بدهم اما هر کسی می‌تواند ببیند که آنها مشغول انجام چه کارهایی هستند. پاکستان یک رکود سخت اقتصادی را مانند دیگر کشورها تجربه می‌کند. قوانین و امور کشور در مخاطره است و خطر افراط‌گرایی و نابسامانی سیاسی در حال رشد به حساب می‌آید.
- نقش ژنرال اشفق کیانی را چطور می‌بینید؟ کسی که بسیاری گمان می‌کنند در پشت صحنه امور را اداره می‌کند.
ژنرال اشفق کیانی را من به‌عنوان فرمانده ارتش منصوب کردم چون عقیده دارم او بهترین فرد برای این شغل است.
- وقتی مقام‌های پاکستان قدرت خود را از دست می‌دهند معمولا به وسیله رقیبان خود به زندان می‌افتند یا به قتل می‌رسند. چرا شما یک حزب جدید را تأسیس کرده‌اید تا به جای لذت بردن از دوران بازنشستگی خود در لندن مجددا به دنیای سیاست پاکستان که کمترین امنیت را برای شما دارد بازگردید؟
اگر ریسک نکنید، چیزی هم به دست نمی‌آورید. متأسفانه ما در پاکستان فرهنگ انتقام‌جویی و کینه‌توزی را داریم اما هیچ پرونده‌ای درباره فساد مالی، کلاهبرداری یا هر مسئله دیگری علیه من در پاکستان وجود ندارد. مخالفان سیاسی من مانند نواز شریف علاقه زیادی دارند که علیه من پرونده‌‌سازی کنند. آنها بیشترین تلاش خود را برای این کار کرده‌اند اما هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. حتی اگر موفق به این کار شوند من جواب آنها را در دادگاه خواهم داد؛ باید ریسک کرد.
- چرا تصور می‌کنید که پاکستانی‌ها مشتاقانه منتظر بازگشت سیاسی شما هستند؟
من در انزوا زندگی نمی‌کنم. افراد مختلفی را در اینجا و دوبی می‌بینم و نظرات و حرف‌های آنها را درباره شرایط پاکستان جویا می‌شوم. چند وقت قبل من یک برنامه تلویزیونی جهت جمع‌آوری کمک برای سیل زدگان پاکستان اجرا کردم که صدها پاکستانی از نقاط مختلف جهان با آن برنامه تماس گرفتند. در این برنامه 5/3 میلیون دلار کمک برای سیل زدگان جمع‌آوری شد؛ فکر می‌کنید آنها این کار را با وجود تنفر از من انجام دادند؟
- مسئله‌ای وجود دارد که شما از آن متأسف باشید؟ به‌عنوان نمونه عملیات محرمانه کارگیل که به درگیری نظامی با هند در سال 1999 منجر شد، تغییرات دیکتاتوری در قانون اساسی پاکستان، عزل قضات عالی کشور یا عدم‌در نظر گرفتن تدابیر امنیتی برای حفظ جان بی‌نظیر بوتو؟
غرب، پاکستان را به همه چیز متهم می‌کند اما هیچ‌کس از نخست‌وزیر هند سؤال نمی‌کند که چرا کشورش را مسلح به تسلیحات هسته‌ای کرده است؟ چرا دولت این کشور دست به کشتار غیرنظامی‌ها در کشمیر می‌زند؟ هیچ‌کس حرفی درباره جدا شدن بخشی از پاکستان در سال 1971 به خاطر حمایت نظامی هند از بنگلادش نمی‌زند (بنگلادش در همان سال استقلال خود از پاکستان را اعلام کرد). آمریکا و آلمان بیانیه صادر کردند اما این مسئله هیچ فایده‌ای در واقعیت نداشت. همه در مقابل به‌دنبال توافق‌های راهبردی خود با هند هستند اما پاکستان همیشه سرکش تصور می‌شود.
- چرا شما گروه زیرزمینی نظامی تشکیل دادید تا با نظامیان هند در کشمیر بجنگند؟
آنها از قبل شکل گرفته بودند. دولت چشمش را روی آنها بست چون می‌خواست با هندی‌ها درباره کشمیر گفت‌وگو کند.
- نیروهای امنیتی هند آنها را آموزش می‌دادند؟
کشورهای غربی به قطعنامه درباره کشمیر که مسئله اصلی پاکستان بود بی‌توجهی کردند. ما انتظار داشتیم که کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا و کشورهایی مانند آلمان مسئله کشمیر را حل کنند. آیا این کار انجام شد؟
- این مسئله به پاکستانی‌ها حق داد که نیروهای زیرزمینی خود را آموزش دهند؟
بله، این حق هر کشوری است که به‌دنبال خواسته‌های خود باشد. هند حاضر به بحث درباره مسئله کشمیر در سازمان ملل متحد نبود و آمادگی حل این مسئله را از طریق مسالمت‌آمیز نداشت.
- چطور یک کشور دارای زرادخانه‌های هسته‌ای می‌تواند امن باقی بماند در حالی که مقام‌های ارشد نظامی آن به‌دنبال تکثیر تسلیحات هسته‌ای هستند و از آن سود می‌برند؟ عبد‌القدیر خان، دانشمند هسته‌ای پاکستان مدعی شده است که ارتش این کشور بر توافق‌های هسته‌ای با کشورهایی مثل کره‌شمالی نظارت داشته است و آنها را سازماندهی می‌کرده است.
این مسئله کاملا اشتباه است. عبد‌القدیر خان یک مرد بی‌اخلاق است.
- آمریکا درمقابل در اختیار گرفتن کنترل تسلیحات هسته‌ای پاکستان چه پیشنهادی به شما کرده بود؟
درصورتی که تسلیحات هسته‌ای کشورمان را به آمریکا تسلیم می‌کردم یک خائن بودم. این توانایی، افتخار ماست و هیچ وقت به خطر نخواهد افتاد.
- یک عضو آلمانی گروهی افراط‌گرا در ازبکستان که در ماه جولای توسط نیروهای آمریکایی در افغانستان دستگیر شده است می‌گوید که در پاکستان آموزش دیده و از طرح‌هایی برای حمله شبه نظامیان به اروپا حرف زده است. چرا 9سال پس از 11 سپتامبر پاکستان هنوز محلی امن برای شبه‌نظامیان است؟
جامعه پاکستان در دهه 1980 و زمانی که جنگ با نیروهای شوروی سابق در افغانستان جریان داشت با شبه‌نظامیان آمیخته شد. شبه‌نظامیان و مجاهدان از گوشه و کنار جهان به این منطقه آمدند که با حمایت و تسلیحات آمریکا و غرب با نیروهای شوروی بجنگند. پس از عقب‌نشینی نظامیان شوروی، کشورهای غربی پاکستان را با 25 هزار شبه نظامی، بدون برنامه‌ای جهت سازماندهی آنها، تنها گذاشت. ما مدت‌ها با این مسئله مشکل داشتیم. اکنون شما انتظار دارید که پاکستان چوب جادویی خود را بیرون بیاورد و همه این مسائل را در یک چشم بر هم زدن حل کند؟ این مسئله امکان پذیر نیست و حل آن به زمان نیاز دارد.
- چگونه این مشکل حل خواهد شد؟
غرب اشتباه‌های بزرگی داشته است. زمانی که نیروهای شوروی از افغانستان عقب‌نشینی کردند، آنها منطقه را از سال 1989 رها کردند. پس از 11سپتامبر آنها ناگهان جنگ با طالبان را بدون تقویت پشتون‌ها شروع کردند. پشتون‌ها توانایی فائق آمدن بر بخش‌های رادیکال طالبان را داشتند. اکنون غرب می‌گوید که در تلاش برای گفت‌وگو با «شبه نظامیان میانه‌روی طالبان» است. واقعیت این است که مسئله‌ای به نام «شبه نظامیان میانه‌رو» وجود ندارد. در دنیای واقعی طالبان و پشتون وجود دارند. همان‌طور که همیشه گفتم همه اعضای طالبان پشتون هستند اما همه پشتون‌ها عضو طالبان به حساب نمی‌آیند. به همین خاطر شما باید خاندان‌های سنتی پشتون را که از لحاظ ایدئولوژیک با طالبان همسو نیستند برای حکومت در افغانستان و مبارزه با طالبان تقویت کنید؛ این مهم‌ترین نصحیت من است. بزرگ‌ترین اشتباه اکنون این است که بدون هیچ پیروزی این مسئله رها شود. افراط‌گراها در این شرایط علاوه بر پاکستان، هند و کشمیر، به اروپا، انگلیس و آمریکا هم نفوذ خواهند کرد؛ این باور من است.
- شما نمی‌ترسید که درصورت بازگشت به پاکستان به سرنوشتی مانند بی‌نظیر بوتو دچار شوید؟
این یک ریسک است ولی من را متوقف نخواهد کرد. من اینجا در لندن خوب وخوش هستم، درآمد خوبی هم دارم اما پاکستان کشور من است.
اشپیگل
